Το παρακάτω άρθρο δεν έχει ταξιδιωτικό χαρακτήρα ως συνήθως. Έχει όμως χαρακτήρα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς στον συνάνθρωπο μας που έχει ανάγκη. Σκοπός του άρθρου είναι να ευαισθητοποιήσουμε όσους περισσότερους γίνεται να γίνουν δότες μυελού των οστών. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες άνθρωποι στην χώρα μας διαγιγνώσκονται με ασθένειες απειλητικές για την ζωή τους. Κάποιες από αυτές είναι η λευχαιμία ή λεμφώματα και άλλα αιματολογικά νοσήματα. Στις παραπάνω περιπτώσεις η μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων είναι η καλύτερη ή η μόνη θεραπεία που θα τους σώσει την ζωή.
Περιεχόμενα
Γίνε Εθελοντής Δότης Μυελού των Οστών/Αιμοποιητικών Κυττάρων
Όπως θα αναλύσουμε παρακάτω, δεν υπάρχει καμία παρενέργεια στον δότη, καμία επίπτωση και καμία οικονομική επιβάρυνση. Ο δότης έχει το δικαίωμα αναίρεσης της συμμετοχής του για τη δωρεά εάν αισθάνεται ότι δεν είναι έτοιμος για αυτό. Από την στιγμή όμως που οριστικοποιηθεί η μεταμόσχευση, και ξεκινήσει η χημειοθεραπεία προετοιμασίας του ασθενή, είναι σημείο μη αναστρέψιμο και θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή του ασθενή. Είναι επίσης σημαντικό ο δότης να είναι συνειδητοποιημένος και απολύτως βέβαιος για την επιλογή του. Ο λόγος, προφανώς διότι πρόκειται για την ζωή κάποιου ανθρώπου. Όσοι έχουν αμφιβολίες ή εγγράφηκαν υπό πίεση, πρέπει να κατανοήσουν ότι δίνουν ψεύτικες ελπίδες σε ασθενείς που κινδυνεύουν.
Εύρεση συμβατού δότη μυελού των οστών
Είτε είναι κάποιος στην οικογένειά σας που χρειάζεται την μεταμόσχευση, είτε κάποιος γνωστός σας, ή ακόμα και κάποιος άγνωστος για εσάς, σίγουρα εξαρτάται η ζωή του από αυτό. Και πιο συγκεκριμένα, η αρχική αναζήτηση συμβατού δότη ξεκινάει από το οικογενειακό περιβάλλον και συγκεκριμένα από τα αδέρφια. Οι πιθανότητες στα αδέρφια είναι 30%, και πολύ λιγότερες στην υπόλοιπη οικογένεια και στα συγγενικά πρόσωπα.
Εάν δεν βρεθεί δότης στην οικογένεια, τότε ξεκινάει η αναζήτηση σε μη συγγενείς δότες. Οι πιθανότητες ιστικής ομοιότητας μη συγγενών είναι εξαιρετικά χαμηλές. Περίπου 1 προς 20.000 – 1 προς 1.000.000. Χρειάζονται πολλοί για να αυξήσουμε τις πιθανότητες κάθε ασθενής να βρίσκει έγκαιρα το δότη που θα του χαρίσει ζωή. Παγκοσμίως, περισσότεροι από 50.000 ασθενείς κάθε χρόνο, ενήλικες και παιδιά, αναζητούν συμβατό εθελοντή δότη.
Τι είναι ο μυελός των οστών και τι σημαίνει η δωρεά μυελού των οστών;
Είναι ο ιστός που βρίσκεται κυρίως στα κόκκαλα της λεκάνης και του στέρνου. Δεν έχει σχέση με το νωτιαίο μυελό. Ο μυελός των οστών είναι η πηγή παραγωγής του αίματος και του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Η μεταμόσχευσή του σημαίνει αντικατάσταση του «άρρωστου» ανοσοποιητικού συστήματος με ένα υγιές. Δωρίζοντας το δικό μας υγιές αίμα (αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα), προσφέρουμε στον ασθενή μία νέα ζωή.
Γιατί να γίνω δότης μυελού των οστών;
Είναι σημαντική η εγγραφή Ελλήνων στο αρχείο εθελοντών δοτών, λόγω ομοιοτήτων μεταξύ ομοεθνών. Υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες για έναν ασθενή ελληνικής καταγωγής να βρεθεί συμβατός δότης στην Ελληνική δεξαμενή δοτών. Στατιστικά, μια χώρα με περίπου 10.000.000 ομοεθνών (όπως η Ελλάδα) θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια πιθανότητα 60% με 80% εύρεσης συμβατού δότη για έναν ασθενή στην δικιά της δεξαμενή, αν διέθετε περίπου 200.000 εγγεγραμμένους εθελοντές δότες. Για αυτό τον λόγο είναι καθοριστικό να αυξηθεί ο αριθμός των Ελλήνων εθελοντών δοτών, που σήμερα είναι λιγότεροι από 110.000.
Πέρα όμως από την Ελληνική δεξαμενή δοτών, πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλοί συνάνθρωποι μας που ζουν στην αγωνία αν θα βρεθεί συμβατό τους δότης, που θα τους σώσει την ζωή. Πιο συγκεκριμένα, κάθε 4 λεπτά κάποιος διαγιγνώσκεται με καρκίνο του αίματος. Ειδικά στην παιδική ηλικία, η λευχαιμία είναι ο πιο συνηθισμένος καρκίνος. Επίσης, 3 στους 10 θα βρουν συμβατό δότη από την οικογένεια τους, ενώ η ζωή των άλλων 7 εξαρτάται από εθελοντές δότες. Με την εγγραφή στο μητρώο τον εθελοντών, μπορείτε να βρεθείτε συμβατός και με κάποιον ασθενή στο εξωτερικό.
Ποιοι μπορούν να γραφτούν;
Όσοι είναι 18 έως 45 χρονών, σε καλή κατάσταση υγείας και πρόθυμοι να βοηθήσουν οποιονδήποτε ασθενή χρειάζεται μεταμόσχευση, μπορούν να γίνουν εθελοντές δότες. Οι εθελοντές δότες μυελού των οστών όμως πρέπει να πληρούν κάποια ιατρικά κριτήρια με στόχο την προστασία του ασθενή. Πιο συγκεκριμένα, οι εθελοντές που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις, μεταδοτικές ασθένειες, αυτοάνοσα νοσήματα αλλά και από μερικές ακόμα παθήσεις δεν μπορούν να γίνουν δότες.
Πως μπορώ να γίνω δότης;
Η διαδικασία είναι πανεύκολη, διαρκεί λιγότερο από μισή ώρα και είναι προφανώς ανώδυνη. Αρκεί μόνο καταχωρηθούν τα στοιχεία σας στην Τράπεζα Εθελοντών Δοτών. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με την επίσκεψη σε κάποιο αρμόδιο σύλλογο, είτε σε κάποια εκδήλωση τους. Ακόμη δυνατότητα υπάρχει μέχρι και από την ευκολία του σπιτιού σας.
Στον χώρο των συλλόγων, ενημερώνεται ο ενδιαφερόμενος για να γίνει δότης και λαμβάνεται επίχρισμα από το στόμα (δείγμα σάλιου με μπατονέτα). Από το σπίτι, συμπληρώνεται ηλεκτρονικά η αίτηση εγγραφής δότη στις σελίδες των συλλόγων. Έπειτα μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα οι σύλλογοι στέλνουν στον ενδιαφερόμενο έναν φάκελο. Μέσα στον φάκελο υπάρχει η αίτηση εγγραφής, οδηγίες για τον τρόπο συλλογής του στοματικού επιχρίσματος (σιέλου), καθώς και τα απαραίτητα υλικά για να συλλεχτεί το δείγμα και να αποσταλεί πίσω ταχυδρομικά.
Για αιτήσεις και πληροφορίες δείτε εδώ.
Τι γίνεται αν ένας εθελοντής δότης βρεθεί συμβατός;
Μόλις βρεθεί εθελοντής δότης συμβατός με τον ασθενή, ερωτάται αρχικά για να επιβεβαιώσει την αρχική του πρόθεση για την δωρεά αιμοποιητικών κυττάρων. Ύστερα θα κληθεί για ενημέρωση και επιπλέον εργαστηριακό έλεγχο για να επιβεβαιωθεί η συμβατότητα. Μόλις πιστοποιηθεί η ιστοσυμβατότητα, ο εθελοντής δότης υποβάλλεται σε πλήρη ιατρικό έλεγχο τουλάχιστον τρεις εβδομάδες πριν από τη συλλογή μοσχεύματος για την επιβεβαίωση της καλής κατάστασης της υγείας του.
Όσον αφορά την διαδικασία λήψης μοσχεύματος, υπάρχουν 2 τρόποι συλλογής μοσχεύματος από τον δότη.
Πρώτος τρόπος
Ο πιο διαδεδομένος είναι η συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων από το περιφερικό αίμα. Η μέθοδος αυτή είναι η πιο σύγχρονη και την επιλέγουν οι γιατροί στο 80% των περιπτώσεων. Αρχικά, χορηγείται στον δότη υποδόρια αυξητικός αιμοποιητικός παράγοντας (ουσία που φυσιολογικά παράγεται από τον οργανισμό μας) για τέσσερις συνεχείς μέρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση και κινητοποίηση των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων στην κυκλοφορία του αίματος.
Στην συνέχεια, η διαδικασία είναι παρόμοια με αυτή που εφαρμόζεται κατά την δωρεά αιμοπεταλίων. Γίνεται σε ειδικό μηχάνημα όπου εισέρχεται το αίμα του δότη, συλλέγει τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα και τα υπόλοιπα στοιχεία του αίματος τα επιστρέφει στο δότη. Η διαδικασία διαρκεί 2-4 ώρες, είναι ανώδυνη και μετά την λήψη ο δότης συνεχίζει κανονικά την μέρα του. Μπορεί να υπάρξουν μικροενοχλήσεις όπως πονοκέφαλος και πόνοι στα οστά και μυς, που οφείλονται στην χορήγηση του αυξητικού παράγοντα , υποχωρούν όμως με τα κοινά παυσίπονα.
Δεύτερος τρόπος
Εναλλακτική διαδικασία, είναι συλλογή κυττάρων απευθείας από τον μυελό των οστών (μυελικό μόσχευμα). Ο τρόπος αυτός γίνεται σε περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων βρεφών/νηπίων, διότι τα κύτταρα που λαμβάνονται είναι καλύτερα ανεκτά από τους μικρούς ασθενείς σε σχέση με τα κύτταρα που λαμβάνονται από το αίμα (περιφερικό μόσχευμα). Ο δότης υποβάλλεται υπό γενική αναισθησία ώστε να μην πονάει. Η λήψη του μυελού γίνεται με παρακέντηση των οστών της λεκάνης με ειδικές βελόνες και δεν περιλαμβάνεται χειρουργική τομή. Η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από μία ώρα. Ο δότης μπορεί να φύγει από το νοσοκομείο μερικές ώρες μετά την διαδικασία, και η πλειοψηφία αισθάνεται αμέσως αρκετά καλά. Υπάρχει περίπτωση ενόχλησης τοπικά, η οποία φεύγει μετά από μερικές μέρες.
Και οι 2 διαδικασίες είναι ανώδυνες, ειδικά μπροστά στον πόνο που βιώνουν οι ασθενείς και οι οικογένειές τους. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι, όσα αιμοποιητικά κύτταρα κι αν συλλέξουν από το μυελό ή από το αίμα, αυτά αντικαθίστανται από τις εφεδρείες του μυελού και ο δότης δεν κινδυνεύει από μυελική ανεπάρκεια. Η ενόχληση που μπορεί να νιώσει ο δότης ύστερα είναι μηδαμινή μπροστά στο γεγονός ότι έχει σώσει μία ζωή.
Επικοινωνία δότη και ασθενή
Η γνωριμία μεταξύ ασθενών και εθελοντών δοτών δεν ενδείκνυται, μπορούν όμως να επικοινωνούν ανώνυμα και η γνωριμία να γίνει με την πάροδο των 2 χρόνων. Ευχητήριες κάρτες, ανώνυμες επιστολές χωρίς να αποκαλύπτουν προσωπικά στοιχεία και δώρα όπως αρκουδάκια για τα μικρά παιδιά είναι μερικά από τα μέσα επικοινωνίας τους. Οι λόγοι ανωνυμίας είναι για την προστασίας των ασθενών, καθώς έχουν παρατηρηθεί διάφορες καταστάσεις εκβιασμού.
Ο ρόλος του δότη που στην κυριολεξία σώζει ζωές είναι πολύ σημαντικός. Επίσης σημαντικό είναι να καταλάβουν όλοι, ότι ο καθένας μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί σε αυτή την δύσκολη θέση και να περιμένει απεγνωσμένα κάποια βοήθεια από τους συνανθρώπους του. Στην ζωή, η ασθένεια δεν κάνει διακρίσεις. Πόσο μάλλον στις νεαρές ηλικίες, εκεί όπου εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο δράμα.
Αφήστε ένα σχόλιο